Пра каханне і цемру.
Марына Адамовіч і Мікалай Статкевіч
«Пакінута без разгляду па сутнасці».
Уявіце, што вы ў поўнай цемры. Здаецца, што вось-вось вочы прызвычаюцца і пачнуць адрозніваць сілуэты людзей і абрысы прадметаў, але нічога не адбываецца. Вочы не прывыкаюць. Навокал — тая ж самая густая і цяжкая цемра.
Пры гэтым вы дакладна ведаеце, што ў цемры ёсць людзі. Вы крычыце з усіх сіл, клічаце на дапамогу, просіце адгукнуцца. Але ніхто не адгукаецца. Ніхто не адказвае. Ніхто нават не варушыцца, каб лёгкі шоргат не стаў для вас арыенцірам. Усе застылі ў цемры, і толькі адзін чалавек мечаецца і крычыць. Гэты чалавек — Марына Адамовіч, жонка Мікалая Статкевіча.
Марына заўсёды дакладна ведала: у Літву ці іншую краіну могуць прымусова вывезці хоць увесь народ, але толькі не Статкевіча. Як ён зможа застацца ў Беларусі — гэта ўжо іншая праблема: імправізацыя і маланкавае рашэнне ў канкрэтнай сітуацыі, калі няма часу нешта пралічваць. Таму пытанне, ці пагодзіцца Мікалай ехаць у Літву, было актуальным для каго заўгодна, толькі не для яе. А ўлічваючы яго шматлікія арышты і этапы з турмы ў турму на працягу ўсёй іх сумеснай жыцця, у Марыны заўсёды быў дакладны алгарытм дзеянняў у любой сітуацыі. Вопыт пошукаў Мікалая па турмах Беларусі навучыў шмат чаму. Толькі гэтым разам алгарытм не спрацаваў. Бо лукашэнкаўскія вырадкі перайшлі тую мяжу, да якой нармальны Homo sapiens нават наблізіцца не можа.
Пасля знікнення Мікалая з беларуска-літоўскай мяжы яна чакала нядоўга: надзея на тое, што муж усё ж зможа даць пра сябе ведаць, хутка растварылася. І Марына падала заяву аб знікненні чалавека, як належыць. Калі раней такія заявы прымалі праз трое сутак, то цяпер, наадварот, міліцэйскія чыны пераконваюць людзей, што не варта чакаць 72 гадзіны, лепш звяртацца адразу, калі падазраеш, што з родным здарылася бяда: так больш шанцаў знайсці чалавека. І ў адміністрацыю калоніі №13, адкуль вывезлі Мікалая, Марына звярнулася, і ў дэпартамент выканання пакаранняў — адным словам, па ўсіх адрасах. За доўгія гады турэмных тэрмінаў мужа яе дзеянні ўжо амаль дасягнулі аўтаматызму.
І вось два дні таму ў асабістым кабінеце на сайце «Звароты.бел» статус «на выкананні» змяніўся на «пакінута без разгляду па сутнасці». Прычым амаль адначасова — на звароты і ў калонію, і ў ДВП. З паметкай «без накіравання адказу». 22 дні ім спатрэбіліся, каб «змяніць статус».
А між тым тэарэтычна яны маглі б спакойна пачаць усю валтузню нанова, з усімі адпіскамі, з майстэрска сплеценымі словамі. Маглі б, напрыклад, узбудзіць новую справу — за незаконнае перасячэнне мяжы, дапусцім. Быў пашпарт? Пашпарта не было — вось і ўвесь склад. А далей — СІЗА, перадачы, адвакат, лісты, суд. Глядзіш, і людзі ўрэшце супакоіліся б: ну так, асабісты выбар Статкевіча, нічога страшнага, ён прывыклы. З’явіліся б новыя інфармацыйныя нагоды, новыя выдварэнні палітзэкаў, новыя выкрыцці агентаў КДБ у эмігранцкіх структурах, новыя пункты парадку дня. І Мікалай Статкевіч стаў бы адным з многіх палітзэкаў. (Разумней за ўсё было б, вядома, проста ўпусціць чалавека ў Беларусь і наогул забыцца пра яго. Гэта магло б выклікаць і жаданую для рэжыму негатыўную рэакцыю ў людзей: маўляў, усіх вывозяць, а яму дазволілі застацца і нічога не зрабілі — чым ён лепшы за іншых? Дарэчы, пра разумнасць у нашым выпадку гаворка не ідзе.)
Але беларускія карнікі, выкраўшы Статкевіча і схаваўшы яго ад людскіх вачэй невядома дзе, самі стварылі вобраз лідара, роўных якому ў Беларусі не было. Стварылі вобраз тытана, атланта, волата. Мікалай, дарэчы, заўсёды такім быў, але не ўсе пра гэта ведалі. Цяпер ведаюць усе.
І таму я не буду лішні раз пісаць пра Мікалая. Бо ў сітуацыі, у якой апынулася яго сям’я, можна сцвярджаць толькі адно: рэжым мсціць яшчэ і Марыне. За тое, што не з’ехала. За тое, што не спрабавала ўгаварыць мужа з’ехаць у Літву, калі яму ненадоўга далі тэлефон. За тое, што ўпарта працягвае яго шукаць.
About The Author
